Chociaż orzeczenie eksmisji jednego z małżonków w ramach postępowania rozwodowego jest możliwe, może być one zastosowane wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach. W niniejszym artykule wyjaśniamy, kiedy sąd może orzec o eksmisji podczas rozwodu, opierając się na wyroku Sądu Najwyższego oraz stanowiskach doktryny, które w sposób przystępny wyjaśnią nam tę kwestię.
Podstawa prawna nakazania eksmisji w ramach postępowania rozwodowego
Zgodnie z art. 58 § 2 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego sąd orzekający rozwód może nakazać eksmisję jednego z małżonków, jednakże ma takie uprawnienie tylko w wyjątkowych przypadkach – gdy jeden z nich swoim rażąco nagannym zachowaniem uniemożliwia dalsze wspólne zamieszkiwanie.
Przedstawiciele doktryny, podkreślają iż,:
„Eksmisję może orzec sąd w wypadkach wyjątkowych, kiedy to jeden z małżonków swym rażącym zachowaniem uniemożliwia wspólne zamieszkiwanie. Przy orzeczeniu eksmisji sąd powinien uwzględnić ogólną dyrektywę zawartą w art. 58 § 4 k.r.o., nakazującą wzięcie pod uwagę przede wszystkim potrzeb dzieci i małżonka, któremu powierzone zostało wykonywanie władzy rodzicielskiej. Rażąca naganność postępowania, będąca jedną z przesłanek eksmisji, musi być nagannością zawinioną.” (J. Sasiak [w:] Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Komentarz aktualizowany, red. M. Fras, M. Habdas, LEX/el. 2023, art. 58).
Zgodnie z cytowanym komentarzem, rażąca naganność oznacza sytuacje ekstremalne, które wynikają z winy małżonka:
„Ta kwalifikowana naganność oznacza, że małżonka musi obciążać nie tylko postępowanie stanowiące zagrożenie dla spokoju i zdrowia współmałżonka czy małoletniego dziecka, ale także przyczyna tego postępowania.” (J. Sasiak [w:] Komentarz aktualizowany, 2023).
Eksmisja zatem nie może być wynikiem zwykłych nieporozumień czy drobnych konfliktów, lecz wynikać musi z poważnych naruszeń, takich jak przemoc fizyczna, psychiczna czy zagrożenie życia lub zdrowia.
Perspektywa Sądu Najwyższego
Bardzo istotny dla praktyki orzekania eksmisji jest wyrok Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1998 r. (II CKN 329/98). W rozpatrywanej sprawie powódka domagała się eksmisji męża, który poprzez agresywne zachowanie (przemoc fizyczną, groźby spalenia domu oraz niszczenie mienia) uniemożliwiał wspólne zamieszkiwanie.
Stan faktyczny sprawy dotyczył sytuacji, w której rażąco naganne zachowanie męża, mimo faktycznego ustania, nadal stwarzało ryzyko jego ponownego wystąpienia. Sąd Najwyższy uznał, że:
„Wypadek wyjątkowy, o jakim mowa w art. 58 § 2 zdanie drugie k.r.o., może wystąpić również w sytuacji, gdy rażąco naganne zachowanie się małżonka wobec drugiego małżonka, uniemożliwiające dalsze wspólne zamieszkiwanie rozwiedzionych małżonków, wprawdzie już ustało, jednak w dalszym ciągu istnieje zagrożenie wystąpienia takiego zachowania.”
Na tej podstawie SN orzekł, że spełnione są przesłanki eksmisji, nawet gdy agresywne zachowania aktualnie nie występują, ale istnieje realna obawa ich powrotu.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com