Wyznanie każdego z nas jest naszą indywidualną sprawą, chronioną konstytucyjnie przez wolność sumienia i religii. Niemniej jednak, w kontekście małżeństwa, zmiana wyznania może wpływać na relacje między małżonkami i prowadzić do poważnych konfliktów, a w konsekwencji nawet do rozwodu. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (k.r.o.) wskazuje, że małżonkowie są zobowiązani do wspólnego pożycia (art. 23 k.r.o.), które obejmuje nie tylko współżycie fizyczne, ale także duchową i gospodarczą więź między stronami. Co się jednak dzieje, gdy jeden z małżonków zmienia swoje wyznanie, co ma wpływ na te więzi?
Wspólne pożycie a jego rozkład
Jak podkreśla Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 22 października 1999 r. (III CKN 386/98), wspólne pożycie polega na duchowej, fizycznej i gospodarczej więzi między małżonkami. Rozkład pożycia jest zupełny dopiero wtedy, gdy wszystkie te więzi ulegną zerwaniu. Rozkład ten jest procesem rozciągniętym w czasie, a nie zdarzeniem jednorazowym. Jeśli zmiana wyznania prowadzi do stopniowego zanikania tych więzi, może to stanowić podstawę do orzeczenia rozwodu.
Zmiana wyznania jako przyczyna rozkładu pożycia
Jednym z orzeczeń dotyczących pytania zawartego w tytule niniejszego artykułu, jest wyrok Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 25 lutego 1998 r. (I ACa 729/97). W tej sprawie powódka zmieniła wyznanie z katolicyzmu na wiarę świadków Jehowy i angażowała w to wspólne dzieci, co doprowadziło do konfliktu małżeńskiego. Małżonkowie przestali obchodzić wspólne święta, a zmiana tradycji rodzinnych wpłynęła na pogłębienie się konfliktu. Sąd uznał, że zmiana wyznania bez akceptacji drugiego małżonka oraz zmiana tradycji rodzinnych mogą zostać uznane za zawinione przyczynienie się do rozkładu pożycia.
W uzasadnieniu podkreślono, że każdy ma prawo do zmiany wyznania, jednak zmiany te mogą mieć wpływ na całość relacji małżeńskich. Ponadto, jeżeli nowa religia wpływa na funkcjonowanie rodziny, np. poprzez zakaz obchodzenia tradycyjnych świąt czy zmianę nawyków wychowawczych wobec dzieci, może to prowadzić do naruszenia zobowiązania wspólnego pożycia małżonków.
Sąd Najwyższy w wyroku z 19 stycznia 2005 r. (V CK 364/04) odniósł się do kwestii winy za rozkład pożycia małżeńskiego, stwierdzając, że jeśli zmiana światopoglądowa jednego z małżonków doprowadziła do zupełnego rozkładu pożycia, sąd może uznać to za istotną przesłankę rozwodową. Istotnym aspektem jest również wpływ zmiany wyznania na dzieci oraz dynamikę rodziny – jeżeli konflikt na tle religijnym stał się nieprzezwyciężalny, może to przemawiać za orzeczeniem rozwodu.
Podsumowanie
Zmiana wyznania przez jednego z małżonków może mieć istotny wpływ na funkcjonowanie małżeństwa. Jeżeli prowadzi ona do zerwania duchowej, fizycznej i gospodarczej więzi między małżonkami, a także do poważnych konfliktów dotyczących wychowania dzieci, może stanowić przyczynę rozwodu. Orzecznictwo wskazuje, że prawo do wolności wyznania nie oznacza automatycznej ochrony przed skutkami w sferze rodzinnej. Jeśli zmiana wyznania prowadzi do zupełnego i trwałego rozkładu pożycia, może stanowić zawinioną przesłankę rozwodu, zwłaszcza gdy wpływa na relacje małżeńskie oraz wychowanie dzieci bez zgody drugiego małżonka.
Chcesz wiedzieć więcej? Zapraszamy do kontaktu!
Zdjęcie: unsplash.com